Het GOLS-station verder onder Transit Oost
Het verdwijnende kolenvervoer
Van oudsher was de belangrijkste taak van de spoorwegen in de Achterhoek het vervoer van steenkool. Dat werd snel minder nadat in 1960 aardgas was ontdekt. In de jaren tot 1980 liep het vervoer van goederen per trein snel terug. Daar kwam bij dat in de Achterhoek ook het (nooit heel omvangrijke) personenvervoer per trein minder werd. De spoorwegen voerden destijds geen monumentenbeleid en veel overtollig geworden stationsgebouwen werden gesloopt. Ook station Winterswijk stond op de slooplijst, maar hier rees rond 1980 verzet tegen.
Vastleggen van geschiedenis
Het lukte een actiegroep om het station Winterswijk te behouden. Naar aanleiding van dit succes organiseerde een werkgroep in 1982-‘83 een succesvolle tentoonstelling over dit vroegere knooppunt. De werkgroep werd daarna de vereniging ‘Het GOLS-station’, genoemd naar het vroegere lokaalspoorstation waar de groep zijn onderkomen had.
Een zeer realistische modelspoorbaan van het station Winterswijk anno 1928 werd het middelpunt van deze vereniging. Ook legde men een groot foto-archief aan. Sinds 1990 had Het GOLS-station op zaterdagen in de zomermaanden voor het publiek geopend en kreeg zo een museumfunctie. In 2020 is de vereniging GOLS geliquideerd. Haar collectie is overgedragen aan HSA.
In 2002 kwamen het dieseltreinstel de ‘Blauwe Engel’, diverse streekbussen en het archief van de vroegere Geldersche Tramwegen naar Winterswijk. Omdat er nu ook ‘groot materieel’ was, kwam de Stichting ‘Historisch Streekvervoer Achterhoek’ (HSA) tot stand.
Archieven, bussen, excursies, modelbouw, mijnbouw, museum, textielindustrie, treinen, wegtransport
Beide instellingen bestreken de complete historie van het vervoer, van modelbouw en archieven, het rijden met echte bussen en de trein, tot en met de ontvangst van bezoekers, die kennis willen nemen van deze uiterst belangrijke en heel interessante Achterhoekse geschiedenis.
Transit Oost, nu één organisatie, biedt daarmee alle aspecten van geschiedenis, transport en hobby die al meer dan 30 jaar tot het erfgoed van Winterswijk behoren.